Iets met voeten treden
Laatste maakt ik een opmerking over een uitdrukking die verkeerd zou zijn opgeschreven, andere waren het niet met mij eens. Dat kan gebeuren. Benieuwd of ik het verkeerd had ging ik advies halen bij Team Taaladvies van de Vlaamse overheid en bij Het Taalloket van Onze Taal.
De Vlamingen hadden het snelst een antwoord klaar:
| Antwoord | De enkelvoudige persoonsvorm treedt is volgens ons correct: De goden zijn boos omdat een van hun dienaren hun geboden met de voeten treedt. Vergelijk met: De goden zijn boos omdat een van hun dienaren hun geboden overtreedt. |
| Toelichting | Het onderwerp van treedt is een van hun dienaren. Die dienaar doet (in figuurlijke zin weliswaar) iets mét zijn voeten, maar het zijn niet de voeten die het onderwerp van de zin zijn. Vergelijk ook met: Hij stampt met zijn voeten op de mat (waarbij het wel om de letterlijke betekenis van met zijn voeten stampen gaat, niet om een uitdrukking). |
Het Nederlandse antwoord had wat meer uitleg:
‘Met (de) voeten treden’ zouden wij in z’n geheel als werkwoordelijke uitdrukking benoemen (zie: onzetaal.nl/taaladvies/werkwoordelijke-uitdrukking). Deze uitdrukking betekent ‘met opzet schenden’.
De zin zit dus zo in elkaar:
- de goden: onderwerp
- zijn: koppelwerkwoord
- boos: naamwoordelijk deel
- omdat een van hun dienaren hun geboden met de voeten treedt: bijzin van causaliteit
- een van hun dienaren: onderwerp
- hun geboden: lijdend voorwerp
- met de voeten treedt: werkwoordelijke uitdrukking
Meer informatie over de uitdrukking zelf vindt u hier: www.dbnl.org/tekst/stoe002nede01_01/stoe002nede01_01_2569.php.
Het is duidelijk, er is niks grammaticaal mis met die zin en ik had het weer eens verkeerd. In de voorbeelden bij F.A Stoet komt niet alleen de enkelvoudige persoonsvorm voor ook, o horror, wordt er soms met maar één voet getrapt.
Dank voor de voortreffelijke hulp en uitleg van de Vlaamse en Nederlandse taaldokters.
Het “onderwerp” in een zin is inderdaad uiterst belangrijk. Per slot van rekening bepaalt dit de vorm van het werkwoord. Iets wat ik mijn leerlingen constant uitlegde.