Het leerzame leven van een redacteur
In de afgelopen jaren heb ik al wat teksten bekeken, voordat ik een avontuur of regelboek voorzie van een nieuwe lay-out lees ik het helemaal door om taal- en typfouten eruit te halen. Tijdens het lezen kom ik ook onbekende woorden tegen of een onlogische zin.
Onbekende woorden kan ik opzoeken in een van de vele online naslagwerken, daarover zo meteen meer. Onlogische zinnen probeer ik op te lossen door in de originele tekst te kijken, vaak Duits soms Engels. En gelukkig zijn er ook vele online vertaalhulpjes, mijn favoriete op dit moment is DeepL. En als dat allemaal niets oplevert dan kan ik meestal de auteur van het werk zelf om raad vragen. Het is soms een tijdrovend klusje maar altijd bevredigend want uiteindelijk maak je een tekst beter.
Deze dagen ben ik bezig met een vertaling van »Een staf van olmenhout« een soloavontuur uit 1992. Ik ben nu halfweg en het lijkt me een zeer leuk avontuur om te spelen, er zitten genoeg beslismomenten en verrassingen in. Maar voordat het hier op de website te vinden is, ben ik dus de tekst aan het nalezen. Veel Vlaamse uitdrukkingen vertaal ik naar het Nederlands, een term als “valse tik” is denk ik geheel onbekend bij de Noorderlingen. Niet alles pas ik aan, als het woord wel uit de context kan worden opgemaakt laat ik het staan, zoals de uitdrukking “de slaap der rechtvaardigen slapen“, nog nooit van gehoord maar een lezer zal er wel uithalen dat het een goede nachtrust is, wat overeenkomt met de Duitse tekst: ” …schläfst tief und erholsam“. Al zeggen sommige naslagwerken dat het helemaal niks met slapen te maken heeft (het zou betekenen: “een schoon geweten hebben“).
Maar ik ben streng met “zulk” bij enkelvoudige worden, dat wordt “zo’n”, en een werkwoord als “wegsteken”. Ik snap heel goed dat een Belg “zulk een” en “wegsteken” schrijft, voor jullie is het normaal taalgebruik maar als het hier op de website komt moet ik ook aan jullie Noorderburen denken.
Een ander leuk woord is “kleed”, dat komt ook in dit avontuur voor. Mijn vraag aan de Belgen hier, als je een zin zou lezen als “De vrouw had een mooie jurk aan“, hoe ervaar je dat? Is dit een rare zin, een onduidelijke zin of iets wat een Vlaming nooit zou zeggen? Veel Nederlanders zouden nooit “kleed” zeggen, behalve Limburgers maar die hebben dat van onze Oosterburen (denk ik).
Hongermaal – Armenspeise
Dan nu naar het woord waarom ik dit stukje geschreven heb. Hongermaal, dit woord ken ik niet, dus ga ik naar de Dikke van Dale, die kent het niet, maar deze maand zijn alle woordenboeken beschikbaar gemaakt en als ik zoek in alle talen dan blijkt in het Spaans-Nederlands het woord wel voor te komen:
Je ziet het al, er staat (België) bij, dat verklaart waarom ik het niet ken, maar wat zou het betekenen?
comida frugal para protestar contra el hambre en el mundo
Gelukkig kan ik dat online laten vertalen, mijn Spaans is nog slechter dan Vlaams 😉
sober voedsel om te protesteren tegen de honger in de wereld
Hmmm…. zou dat in dit avontuur ook bedoeld worden? De Duitse tekst erbij halen.
wo du im großen Traviatempel die Armenspeise erhältst.
Een vertaling geeft: waar je het arme-eten krijgt in de grote tempel van Travia.
Wat nu te doen? Het lijkt erop dat hongermaal toch iets anders betekent dan het Duitse Armenspeise, maar de vertaling arme-eten vind ik geen mooi woord. Ik denk dat het iets moet wordend met gaarkeuken of zo, maar ik ben er nog niet uit (suggesties zijn welkom).
En zo geeft één woordje me genoeg werk en dan heb ik het nog niet over alle Valse Vrienden die ik meestal bij toeval tegenkom, zoals die lederen emmer (einen leeren Holzeimer). De komende dagen ben ik nog wel bezig met dit soloavontuur, het nakijken is ook al een (solo)avontuur op zich.
Baan, Straße, Weg, straat, pad
Nu ik je aandacht heb, mag ik je nog een ding vragen?
In de Duitste tekst komen verschillende soorten “stroken grond in een landschap, gebruikt en geschikt gemaakt voor het verkeer” voor, zoals Straße, Weg en breite Straße, hoe noemen jullie verschillende wegen? En wat is de betekenis. Om een voorbeeld te geven:
In de stad zijn straten, daar waar de mensen overheen lopen.
Buiten de nederzettingen lopen paden (eenvoudig, meer voor voetgangers) en wegen (waar ook een paard met kar overheen gaat).
Graag jullie inzichten over hoe je de verschillende soorten ondergrond benoemt. En of jurk voor een Belg een raar woord is.
De belgen ook zo een leuk woord, je bedoelt de Vlamingen denk ik want mijn Waalse vrienden snappen er helemaals niets van.
Ligt dat zo gevoelig? Dat ik toch vaak Belg schrijf komt denk ik doordat in de naslagwerken er steeds België bijstaat, dan ga ik – als “onnozele ‘Ollander” – er maar vanuit dat het voor alle Belgen geldt. De redactie zal in het vervolg proberen om de juiste bevolkingsgroep te benoemen. Misschien kunnen we de terminologie aanpassen: de Noorderlingen (NL) en de Zuiderlingen (zij die in België Nederlands begrijpen). Of schrijf ik af en toe expres Belgen om jullie te plagen 😉
Off Topic,
Paar weken geleden had het tv-programma Zondag met Lubach een item over de problemen in verdeeld België, daar zat een fragment met Waalse scholieren, die zonder blikken of blozen, zeiden dat ze geen woord Nederlands kende, en ook de Waalse minister van onderwijs zei dat het aan de scholieren zelf was om te kiezen voor Nederlandse les. Daar schrok ik wel van, als “onnozele ‘Ollander” dacht ik dat op iedereen in België wel (een beetje) Frans en Nederlands zou krijgen, maar niet dus. Jullie leven in un pays spécial
Een hongermaal is een maaltijd die door hulporganisaties word aangeboden om de schaarste van voedsel onder de armen of ondervoeding in de derde wereld aan te klagen. Zulk een maaltijd bestaat meestal uit een waterige soep met een stukje oud brood.
Met een jurk heb ik veel minder problemen dan met een kleed ?.
En mijn vriend Johan heeft groot gelijk met zijn advies. Probeer de Belgische gemeenschap aan te spreken als vlamingen. Ik besef dat je dit verschijnsel in Nederland niet kent, maar het is hier in Belgie vaak wel een pijnpunt van dezelfde categorie als jouw taalkundige OCD ?????.
“Zulk een maaltijd”….
Je doet het gewoon om mij te pesten is het niet 😉
Leuke discussie en kan niet wachten tot het avontuur klaar is.
Overigens ken ik Nederlanders die het steekt ‘Hollander’ genoemd te worden, vooral een Friese vriend van mij. Mijn Vlaamse vrienden noem ik inderdaad, nadat ik mij ervan bewust werd, Vlamingen en geen Belgen.
In mijn omgang met betreffende Vlamingen heb ik nooit de indruk gehad datze mijn Nederlands lastig vonden, terwijl ik wel af en toe flink moest nadenken wat er soms bedoeld werd.
Succes met het avontuur, Frank!